Usprawniona sukcesja przedsiębiorstwa

    1309

    Przedsiębiorstwa z branży gospodarowania odpadami często prowadzone są przez jednoosobowego przedsiębiorcę – osobę fizyczną. Przy takiej formie działalności gospodarczej przejęcie firmy przez spadkobierców jest procesem trudnym, jeśli się o to zawczasu nie zadba. Z początkiem października wprowadzony został nowy instrument dla przedsiębiorcy w tym zakresie – zarząd sukcesyjny.

    Wpływ śmierci przedsiębiorcy dla istnienia przedsiębiorstwa

    Dotychczasowe prawo nie przewidywało możliwości płynnej kontynuacji biznesu przedsiębiorcy fizycznego przez następców prawnych. Działalność taką mógł co prawda wznowić spadkobierca, ale dopiero po zakończeniu postępowania spadkowego. Taka przerwa zaś w branży oznaczać może całkowite wypadnięcie z rynku.

    Sukcesja przedsiębiorstwa napotykała – i dalej napotyka, jeśli z nowego instrumentu się zawczasu nie skorzysta – wiele innych problemów formalnych, jak np. dostęp do rachunku bankowego przedsiębiorstwa. Wykreślenie przedsiębiorstwa skutkuje też wygaśnięciem zawartych umów z dotychczasowymi kontrahentami oraz decyzji administracyjnych (w tym licencji oraz wszelkich zezwoleń), które są przypisane do konkretnej osoby fizycznej bądź prawnej. Następcy prawni mają ograniczone możliwości posługiwania się nazwą przedsiębiorcy po jego śmierci, zwłaszcza gdy obejmowała ona imię i nazwisko. Trudności pojawiają się też w sprawach podatkowych, śmierć wyklucza bowiem możliwość kontynuacji rozliczeń podatkowych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa, które prowadził.

    Dotychczasowe metody sukcesji

    Najpopularniejszym sposobem na sukcesję przedsiębiorstwa w wypadku śmierci przedsiębiorcy było do tej pory przygotowanie testamentu, w którym udziały przedsiębiorstwa przepisuje się wybranym spadkobiercom oraz powołanie wykonawcy testamentu, aby w czasie postepowania spadkowego wykonywał zarząd przedsiębiorstwem.

    Gdy przedsiębiorca nie zdążył sporządzić testamentu, a jest kilku spadkobierców, majątkiem zarządzać będą spadkobiercy, spośród których każdy z jest uprawniony do zarządzania nim. Proces sukcesji w takim przypadku może być utrudniony, gdy pomiędzy spadkobiercami jest spór, co do jak prowadzić przedsiębiorstwo. Do zarządzania potrzebna jest bowiem zgoda większości współspadkobierców.

    W obu tych metodach sukcesji przedsiębiorstwa pojawiają się też inne problemy. Szczególnie kłopotliwe są sytuacje, gdy składnikami przedsiębiorstwa są prawa i obowiązki osobiste spadkodawcy, które nie podlegają dziedziczeniu, czyli prawa niezbywalne (np. nazwa firmy). Aby najpełniej zabezpieczyć przedsiębiorstwo należało więc rozdzielić majątek firmowy od osobistego i tu dobrym na to sposobem jest przekształcenie działalności w formę spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

    Nowa możliwość sukcesji 

    Od 1 października 2018 r. obowiązuje ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Wprowadziła ona znacznie prostszą niż wyżej opisane, metodę sprawnej kontynuację działalności gospodarczej przedsiębiorstwa zmarłego przedsiębiorcy. Ustawa przewiduje funkcjonowanie przedsiębiorstwa po śmierci przedsiębiorcy dalej pod firmą spadkodawcy, ale z dodatkiem zwrotu „w spadku”. W takim wypadku przedsiębiorstwo, do czasu zakończenia postępowania spadkowego, prowadzone będzie przez zarząd sukcesyjny – ustanowiony zawczasu przez spadkodawcę lub też dopiero przez spadkobierców, jeśli ten pierwszy tego nie przewidział.

    Zarządca sukcesyjny ma tymczasowe prawo dokonywania czynności prawnych i faktycznych związanych z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa, w tym zawierania, wykonywanie i rozwiązywanie umów, regulowanie zobowiązań związanych z przedsiębiorstwem, reprezentacji spadkobierców w postępowaniach przed sądami i organami. Ma też prawo dysponowania rachunkiem bankowym przypisanym do przedsiębiorstwa.

    Skorzystanie z tej instytucji prawnej jest dobrowolne i wymaga od niego odpowiednich wcześniejszych przygotowań, w tym wskazania zarządcy sukcesyjnego. Do powołania zarządcy przez przedsiębiorcę wystarczy forma pisemna i zgłoszenie do CEIDG. Powołanie zarządcy sukcesyjnego wymaga też jego zgody.

    Ustawa przywiduje możliwość, aby zarządcę sukcesyjnego ustanowili już po śmierci przedsiębiorcy także sami spadkobiercy. W tym przypadku wymagana jest forma aktu notarialnego, zgoda zarządcy i wpis do CEIDG. Okres, w którym można powołać zarządcę, jest jednak ograniczony do dwóch miesięcy od dnia śmierci przedsiębiorcy.

    Adam Tula
    Adwokat
    Rykowski Jusiel Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych Sp. k.

    UDOSTĘPNIJ

    BRAK KOMENTARZY

    ZOSTAW ODPOWIEDŹ