Mnożące się odpady z tworzyw sztucznych stały się istotnym problemem XXI wieku. Sytuacja ta może się jednak zmienić – wszystko za sprawą przyjętej przez UE strategii środowiskowej, której celem jest zwiększony recykling. Co jednak z przedsiębiorcami, dla których europejska polityka środowiskowa, może okazać się wyzwaniem? Jak jej sprostać i gdzie szukać wsparcia?
Strategia dotycząca tworzyw sztucznych
W 2018 roku Unia Europejska, w ramach planu działania na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym, przyjęła strategię dotyczącą tworzyw sztucznych. Na celowniku tej strategii są przede wszystkim procesy projektowania opakowań z tworzyw sztucznych oraz technologie recyklingu zużytych opakowań. Według tego ambitnego planu działania, do roku 2030 Unia Europejska ma osiągnąć poziom przemysłowy, w którym wszystkie wprowadzane na europejskie rynki opakowania plastikowe będą zdatne do ponownego użycia lub do poddania procesom recyklingu w opłacalny ekonomicznie sposób.
Obecnie największą trudność w osiągnięciu tego celu stwarzają opakowania z tworzyw mieszanych, warstwowych, zabarwionych oraz zadrukowanych. Dane pozyskane od sortowni odpadów pokazują, w jaki sposób surowce przepływają przez rynek oraz jakie typy zanieczyszczeń najczęściej są w nich obecne. Dane te wykazują także bilans materiałowy pomiędzy zbieranym i sortowanym odpadem a surowcem, który odzyskiwany jest w drodze recyklingu. Badania prowadzone w 2017 roku pokazują, że w zależności od przyjętego punktu odniesienia, współczynnik recyklingu opakowań wynosi w UE od 14% do 25%. Wpływ na tę różnicę ma uwzględnienie lub pominięcie opakowań eksportowanych poza Unię Europejską, których dalsze losy i recykling nie są jednoznacznie potwierdzone.
Ambitny cel UE
Cel Unii Europejskiej na rok 2030 to osiągnięcie poziomu blisko 55% współczynnika recyklingu. Ten jakże ambitny i ważny dla środowiska cel możliwy będzie do osiągnięcia tylko poprzez radykalne usprawnienia produkcyjne i zwiększenie efektywności surowcowej, przy jednoczesnym zmniejszeniu nakładów energetycznych w procesach produkcji. Niemniej ważne w realizacji tego celu są nowe technologie recyklingu, które bazują na substancjach przyjaznych środowisku oraz łatwości ich ponownego zawracania do linii produkcyjnych. Istotne są także prostota procesów przemysłowych i zerowy poziom emisji gazów cieplarnianych oraz brak organicznych związków lotnych w procesach. Ważną rolę odgrywa również kwestia wprowadzenia usprawnień w zakresie eliminowania trudności w zbieraniu odpadów, szczególnie elementów foliowych, które przez swoją lekkość i delikatność, są czasami niemożliwe do odzyskania. Warto podjąć te wszystkie wyzwania, bowiem ekonomiści szacują, że rynek elastycznych opakowań utrzyma skumulowany roczny wskaźnik wzrostu (CAGR) na poziomie 3,7% w latach 2018 – 2024. Fakt ten podyktowany jest ich wszechstronnością, niską ceną i dobrymi właściwościami zapewnienia bezpieczeństwa chociażby żywności czy leków.
Realizacja założeń
W jaki sposób podążać w myśl europejskiej polityki środowiskowej? Jak sprostać wyzwaniu? Gdzie szukać wsparcia? Odpowiedź jest niezwykle prosta – potrzebny jest partner w postaci jednostki naukowej, który sprawnie pomoże zarówno zaplanować prace badawczo-rozwojowe, wraz z uwzględnieniem harmonogramu ich kosztów, jak również te badania poprowadzi, służąc profesjonalnym wsparciem w opracowaniu technologii.- odpowiada Dawid Zieliński z Poznańskiego Parku Naukowo-Technologicznego, Koordynator Hubu B+R
Baza danych Reaxys potwierdza wzrost zainteresowania technologiami recyklingu, co widoczne jest przede wszystkim w treściach zawartych w bazie. Obserwowany jest wzrost pojawiających się nowych patentów oraz publikacji naukowych, które opatrzone są słowami kluczowymi: recycling oraz zero waste. – mówi Dawid Zieliński z PPNT. Obserwuje się dynamiczny skok na przełomie lat 2018/2019. W zbiorze nowych patentów dotyczących nowych technologii widoczny jest powrót do podstawowych przemian chemicznych (aż 53% technologii w patentach), wśród których dominują reakcje substytucji, utleniania, redukcji i hydrolizy.
Rysunek 1. Liczba nowych publikacji naukowych oraz patentów, opatrzona słowami kluczowymi: recycling oraz zero waste. Opracowanie na podstawie Bazy danych Reaxys.
Rysunek 2. Dominujące podstawowe przemiany chemiczne w technologiach objętych ochroną patentową, opatrzonych słowami kluczowymi: recycling oraz zero waste. Opracowanie na podstawie Bazy danych Reaxys.
Nauka i przemysł jednoczą siły
Współpraca z jednostką naukową jest dla przedsiębiorców, chcących realizować cele strategii europejskiej w zakresie recyklingu tworzyw sztucznych, najprostszą i najbardziej efektywną drogą. Nauka i biznes nie tylko powinny, ale także mogą współpracować i grać do jednej bramki, a następnie cieszyć się z dużych sukcesów technologicznych, które przekładają się na realne zyski.
Poznański Park Naukowo-Technologiczny (PPNT) od 25 lat aktywnie współpracuje z przedsiębiorcami i naukowcami. Wspiera firmy w rozwoju i wprowadzaniu innowacji na rynek, a naukowców w ich działalności badawczej.
PPNT zajmuje się komercjalizacją wiedzy i technologii. Prowadzi badania oraz świadczy usługi badawcze w takich branżach jak chemia, biotechnologia oraz IT. Jest akredytowanym ośrodkiem innowacji i jako jedyny park technologiczny w Polsce, posiada status jednostki naukowej (kat.A).
