Unia Europejska pracuje nad zmianą swojego prawodawstwa dotyczącego opakowań i odpadów, aby lepiej realizować cele związane z gospodarką o obiegu zamkniętym i ochroną klimatu. Dotyczy to zarówno ogólnych zasad dotyczących opakowań i odpadów opakowaniowych, jak i szczególnych rodzajów odpadów, takich jak tekstylia i żywność. Oto najważniejsze kwestie, które są obecnie omawiane na szczeblu unijnym.
Opakowania i odpady opakowaniowe: jak ograniczyć ilość i poprawić jakość?
Komisja Europejska zaproponowała w listopadzie 2022 r. zmianę rozporządzenia w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (PPWR), które ma na celu zmniejszenie ilości odpadów opakowaniowych i zwiększenie możliwości ich recyklingu. Według propozycji Komisji, do 2030 r. wszystkie opakowania na rynku UE muszą nadawać się do recyklingu lub ponownego użycia, a do 2035 r. ilość odpadów opakowaniowych ma być ograniczona o 10 proc. Ponadto wprowadzone mają być minimalne wymagania dotyczące projektowania opakowań, aby zapewnić ich łatwą separację i recykling, a także ograniczyć stosowanie niebezpiecznych substancji chemicznych.
Propozycja Komisji spotkała się jednak z krytyką ze strony organizacji ekologicznych, które uważają, że cele są zbyt niskie i nie uwzględniają hierarchii postępowania z odpadami, w której priorytetem jest unikanie odpadów. W kwietniu 2023 r. Komisja przeprowadziła konsultacje publiczne w sprawie swojej propozycji, w których wzięło udział wiele organizacji pozarządowych.
Obecnie propozycja Komisji jest omawiana przez Radę i Parlament Europejski, które muszą osiągnąć porozumienie, aby nowe przepisy mogły wejść w życie. Zarówno Rada, jak i Parlament rozważają wprowadzenie większej elastyczności dla państw członkowskich w zakresie celów dotyczących ponownego użycia i ponownego napełniania opakowań. Parlament proponuje także usunięcie celu dotyczącego pojemników na wynos nadających się do ponownego użycia, ale jednocześnie zachęca do wprowadzenia systemów umożliwiających klientom przynoszenie własnych pojemników. Ponadto Parlament domaga się zakazu stosowania PFAS i BPA w materiałach mających kontakt z żywnością.
Komisja Europejska przedstawiła również propozycję zmiany dyrektywy ramowej w sprawie odpadów, która dotyczy dwóch szczególnych rodzajów odpadów: tekstyliów i żywności. Według Komisji, te dwa sektory są odpowiedzialne za znaczną część zużycia surowców i emisji gazów cieplarnianych w UE, a jednocześnie mają niski poziom recyklingu lub ponownego wykorzystania. Dlatego Komisja proponuje wprowadzenie nowych celów dotyczących ograniczenia strat żywności oraz oddzielnego zbierania i recyklingu odpadów tekstylnych.
Odpady tekstylne i żywnościowe: jak zmniejszyć straty?
Propozycja Komisji zakłada, że do 2026 r. państwa członkowskie mają wprowadzić systemy oddzielnego zbierania odpadów tekstylnych, a do 2030 r. mają osiągnąć cel recyklingu na poziomie 55 proc. Co do odpadów żywnościowych, Komisja proponuje, aby do 2030 r. państwa członkowskie ograniczyły je o 50 proc. w porównaniu z poziomem z 2015 r., a do 2025 r. wprowadziły systemy oddzielnego zbierania odpadów biodegradowalnych.
Propozycja Komisji jest obecnie analizowana przez Parlament Europejski, który ma przyjąć swoje stanowisko w listopadzie 2023 r. Sprawozdawczyni Anna Zalewska zaproponowała kilka poprawek do propozycji Komisji, w tym opóźnienie terminów wprowadzenia systemów oddzielnego zbierania i recyklingu odpadów tekstylnych i żywnościowych. Zalewska argumentuje, że państwa członkowskie potrzebują więcej czasu na dostosowanie się do nowych wymagań, zwłaszcza w kontekście pandemii COVID-19. Zalewska proponuje także zmianę definicji odpadów tekstylnych i żywnościowych, aby uwzględnić różne rodzaje produktów i odpadów.
